Opinia Obywateli Nauki na temat projektów założeń do Ustawy 2.0
Opinia Obywateli Nauki na temat projektów założeń do Ustawy 2.0 (plik PDF)
W prezentowanym opracowaniu przedstawiamy opinię Obywateli Nauki na temat propozycji założeń do Ustawy 2.0 przygotowanych przez trzy zespoły wyłonione w konkursie przez MNiSW. Zgodnie z praktyką przyjętą w ramach naszego ruchu prezentowana opinia stanowi wynik pracy wielu osób, które różnią się poglądami na szczegółowe kwestie dotyczące funkcjonowania nauki i szkolnictwa wyższego w Polsce, łączy je jednak przekonanie o potrzebie reform, służących w pierwszym rzędzie podnoszeniu jakości badań i dydaktyki akademickiej, a także prowadzących do ustanowienia i przestrzegania transparentnych i uczciwych procedur podporządkowanych osiąganiu tych dwóch nadrzędnych celów. Nasze recenzje nie stanowią jedynie oceny zawartości poszczególnych projektów. Prace nad nimi potraktowaliśmy również jako okazję do ponownego przemyślenia i przedyskutowania sformułowanych w naszym Pakcie dla nauki propozycji rozwiązań systemowych oraz do opracowania rekomendacji, które dedykujemy ministerialnemu zespołowi przygotowującemu tekst ustawy.
UWAGI OGÓLNE
Obecnie obowiązująca Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym stanowi przykład skrajnego przeregulowania. Pierwszym i zasadniczym postulatem Obywateli Nauki jest zmiana filozofii myślenia o ustawie regulującej działalność uczelni wyższych. Ustawa ma służyć podnoszeniu jakości badań naukowych i dydaktyki akademickiej. Powinna ona zatem wyznaczać jedynie ogólne zasady funkcjonowania instytucji szkolnictwa wyższego i pozostawiać decyzje dotyczące kwestii szczegółowych w gestii samych uczelni. Uwaga prawodawcy powinna skupić się na precyzyjnym określeniu zasad oceny wyników osiąganych przez te instytucje, czyli jakości badań i dydaktyki – oraz na zasadach egzekwowania odpowiedzialności za uchybienia w osiąganiu tych najważniejszych celów. Wybór najlepszych sposobów uzyskiwania oczekiwanych wyników (jakości kształcenia i badań) powinien zależeć od tych, którzy są bezpośrednio za nie odpowiedzialni: czyli od władz uczelni. W tym sensie wewnętrzna autonomia uczelni musi być traktowana jako podstawa myślenia o zmianach w prawie. Innymi słowy, nadrzędną rolą prawodawcy powinno być opracowanie skutecznych mechanizmów wymuszających jakościowe zmiany (akredytacja, parametryzacja, ocena pracownika, mechanizmy naprawcze i w ostateczności, sposoby eliminacji najsłabszych elementów systemu), a nie próba opracowania jednego, sztywnego modelu funkcjonowania uczelni…
